Амин хүчил дутагдал

2024 Зохиолч: Jasmine Walkman | [email protected]. Хамгийн сүүлд өөрчлөгдсөн: 2023-12-16 08:34

Амин хүчил нь бие махбодь бусад зүйлээс гадна өөрөө уураг гаргаж чаддаг уургийн барилгын материал юм. Уургийн барилгын блокуудыг бусад зорилгоор болон бусад чухал бодис үйлдвэрлэхэд ашигладаг. Бүх бодисын солилцоо нь мөн эсэхээс хамаарна өөр өөр амин хүчил. Тиймээс, тэдний алдагдал бидний биеийн янз бүрийн хэсэгт нөлөөлж болно.

Ихэнх амин хүчлийг 19-р зуунд илрүүлсэн. Хамгийн эрт тусгаарлагдсан амин хүчил бол аспарагин бөгөөд энэ нь спаржаанд байдаг бөгөөд биед хортой бодисыг холбоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Хүн төрөлхтөн ХХ зуунд амин хүчлийг нэгтгэж сурч, үүнийхээ төлөө нэгээс илүү Нобелийн шагнал хүртэж байжээ.

Эмнэлгийн практикт энэ нэр томъёо амин хүчил дутагдал ихэвчлэн плазмын бага түвшинг эсвэл тодорхой амин хүчлүүдийн хангалтгүй урсгалыг тэмдэглэхэд ашигладаг.

Шаардлагатай амин хүчил орлуулах боломжтой (ач холбогдолгүй), орлуулшгүй гэж хуваагдана. Чухам эдгээр нэр томъёо нь аминопласттай хүчлүүдийн талаар олон төөрөгдөл үүсгэдэг. Өдөр тутмын логик нь: "орлуулшгүй" нь сольж болох зүйлээс хамаагүй илүү чухал болохыг зааж өгдөг.

Үнэндээ бид зайлшгүй шаардлагатай амин хүчлийг шаардлагатай бол бие махбодь өөрөө нэгтгэдэг тухай ярьж байна. Эдгээр нь:

- глутамин ба глутамины хүчил;

- аспарагин;

- серин;

- тирозин;

- глицин;

- пролин;

- цистин;

- цистеин;

- аланин;

- аргинин;

- аспартик хүчил.

Орлуулах боломжгүй гэж нэрлэгддэг бусад есийг хоолны дэглэмээс авах ёстой.

Фото: OpenClipart-Vectors / pixabay.com

- изолейцин;

- триптофан;

- метионин;

- фенилаланин;

- валин;

- треонин;

- гистидин;

- лейцин

- лизин.

Эрдэмтэд хувьслын явцад амьдралыг хадгалахад зайлшгүй шаардлагатай хүчлүүдийг бие махбодь өөрөө нэгтгэсэн гэж үздэг. Үүний эсрэг хувилбар бас байдаг бөгөөд үүний дагуу уургийн организмууд нь зарим амин хүчил гаргаж сураагүй, харин эсрэгээрээ бодисын гадны эх үүсвэрээс хамааралтай байх нь илүү ашигтай болохыг харгалзан энэхүү ур чадвараа орхино. Тиймээс сольж болох зүйлүүд нь илүү чухал юм. Нөхцөлөөр, зайлшгүй шаардлагатай ба чухал биш амин хүчил нь хоорондоо нягт холбоотой байдаг. Ихэнхдээ орлуулшгүй зүйл байгаа нь сольж болохуйц үйлдвэрлэхэд шаардлагатай байдаг. Жишээлбэл, "чухал биш" серин нь "үндсэн" триптофан ба метионины биосинтезэд оролцдог.

Амин хүчил дутагдахад юу нөлөөлж болох вэ?

Хэрэв биед амин хүчил хангалтгүй байвал юу болох вэ? Үүний гол шалтгаан нь буруу хооллолт юм. Суурь болох газарт хоолны дэглэм нь амин хүчил багатай байдаг, үр тариа (ихэнхдээ лаазалсан, хөлдөөсөн хоол иддэг хүмүүсийг дурдахгүй байх), энэ тэнцвэргүй байдал нь олон өвчинд хүргэдэг. Амин хүчил дутагдал энэ нь зөвхөн хоол тэжээлийн зохисгүй байдлаас үүдэлтэй байж болно. Заримдаа энэ нь донтолтын үр дагавар байж болно. Амин хүчил валин нь нөхцөл байдлыг засахад тусалдаг. Амин хүчлийн дутагдал нь өвчин, удамшлын улмаас ч байж болно. Эдгээр тохиолдолд эмнэлгийн тусламж авах шаардлагатай байдаг.

Амин хүчил нь эсүүд болон бүх организмын бүтэц, бодисын солилцоог хариуцдаг тул тэдгээрийн дутагдлыг системчлэхэд хэцүү шинж тэмдгүүдийн маш олон янзаар илэрхийлж болно. Зарим жишээ:

- Гистидины дутагдал нь ясны чөмөг дэх гемоглобины нийлэгжилт буурахад хүргэдэг;

- Изолейцины дутагдал нь гипогликемитай төстэй нөхцөл байдалд хүргэдэг: ядаргаа, байнгын өлсгөлөн, мэдрэлийн чичиргээ, их хэмжээний хөлс;

- Хэрэв насанд хүрсэн хүний биед зайлшгүй шаардлагатай амин хүчил лизин байхгүй бол азотын тэнцвэрт байдал алдагдах тул үхэлд маш хурдан хүргэж болзошгүй юм. Лизины дутагдал нь хүүхдийн хэвийн өсөлтөд саад учруулдаг;

- Триптофаны дутагдал нь зөвхөн нойрны эмгэг, төв мэдрэлийн системийг хэт их хөдөлгөхөд хүргэдэг төдийгүй триптофаны метаболизмыг зөрчвөл хорт хавдар, сүрьеэ, чихрийн шижин зэрэг хэд хэдэн ноцтой өвчин үүсгэдэг. Триптофаны дутагдал нь сэтгэлийн хямрал, сэтгэлийн тэнцвэргүй байдалтай холбоотой серотонины дутагдалд хүргэдэг;

- Фенилаланины зохисгүй синтез нь бие махбодийн дотоод хордлого, мэдрэлийн системийн эмгэг бүхий фенилетонурийн удамшлын хүнд өвчинд хүргэдэг;

- Глицин, Серин хэмээх амин хүчлүүд нь бидний оюун санааны тэнцвэрт байдалд нөлөөлдөг. Сул талууд нь сэтгэлийн хямрал, мэдрэлийн хурцадмал байдалтай холбоотой байдаг.

Шаардлагатай амин хүчил жишээ нь лизин, метионин нь карнитины витаминтай төстэй бодис үүсгэдэг. Карнитин нь энергийн солилцоо, өөх шатаахад чухал үүрэгтэй. Бамбай булчирхайн дааврыг үйлдвэрлэх, бодисын солилцооны олон ажилд шаардлагатай уургийн барилгын материал бидэнд хэрэгтэй. Тиймээс амин хүчлийн дутагдал нь биеийн янз бүрийн хэсэгт мэдэгдэхүйц мэдрэгддэг.

Хүний бие махбодийн дархлааны тогтолцоо маш их зовж байгааг олон янзын судалгаа харуулж байна амин хүчил хангалтгүй. Дархлааны тогтолцоонд учирч буй энэхүү эвдрэлийг триптофан, метионин, лизиний дутагдал, харин бидний плазмын глютамины түвшинтэй холбоотой изолейцин, валины дутагдал зэргээр тайлбарлаж болно. Глутамин нь бидний биеийн дархлааг хамгаалахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг гэж үздэг.

Амин дутагдалын өөр нэг үр дагаврыг дутуу үнэлдэг. Бидний бие бүхэлдээ уургийн хангалттай нөөцөөс хамаарна. Уургууд нь зайлшгүй шаардлагатай гурван макро элементийн нэг төдийгүй бидний бүх биеийн эд эсийн үндэс болдог. Хэрэв амин хүчил дутагдсанаас болж бие махбодийн өөрийн уураг маш бага хэмжээгээр ялгардаг бол бидний бие одоо байгаа уураг руугаа эргэж ордог. Энэ нь бидний булчингийн үйл ажиллагааг алдагдуулахад хүргэж болзошгүй юм.

Амин хүчлийг хэрхэн яаж авах вэ?

Амин хүчлийн дутагдлыг нөхөхийн тулд орчин үеийн шинжлэх ухаан янз бүрийн эм бэлдмэл боловсруулсан. Тэдгээрийн заримыг хүнсний нэмэлт тэжээл болгон өргөн хэрэглэдэг (хамгийн алдартай нь глутаматын натрийн давснаас өөр зүйлгүй монослий глутаматын сөрөг нэр хүнд) атеросклероз ба элэгний өвчний эм).

Амин хүчил бүхэн туслагч хэрэгтэй байдаг. Амин хүчлийг дэмжих бусад бодисын жишээ:

- Магни: уургийн олон үүрэг, нөлөөг дэмжиж, уурагтай хэсэгчлэн холбогдож, бие махбодийн өөрийн рецептороор дамжин уургийн барилгын материалын ажлыг зохицуулдаг. Тиймээс энэхүү ашигт малтмалын дутагдал нь амин хүчлүүдийн үйл ажиллагааг алдагдуулдаг;

- Өөх тосны хүчлүүд ба коэнзимууд: Элэгэнд амин чухал хүчил үүсгэдэг.

Мах амин хүчлийн гол эх үүсвэр хэвээр байна

Энэ нь цагаан хоолтон, цагаан хоолтон хүмүүс амин хүчлийн дутагдалд илүү их өртөж байгаагийн нэг шалтгаан юм.

Ургамлын гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүнд агуулагдах витамин болон бусад микроэлементүүдтэй харьцуулахад амин хүчил нь илүү тогтвортой бүрэлдэхүүн хэсэг юм. Тодруулбал, тэдгээрийг зөвхөн 250 0С-ийн температурт хайлуулдаг бөгөөд энэ нь дулааны боловсруулалтыг үл харгалзан мах нь амин хүчлийн эх үүсвэрийн ашигтай шинж чанарыг хадгалж үлддэг гэсэн үг юм.

Гэсэн хэдий ч мах идэх дүрэм журам байдаг бөгөөд ихэнхийг нь дагаж мөрддөггүй. Махыг маш өндөр температурт чанаагүй бол чанар, зохих ёсоор бэлтгэсэн гэдэгт итгэлтэй байж болно (өөрөөр хэлбэл "эрүүл" мах идээрэй). Бусад нарийн зүйлүүд байдаг бөгөөд уурын зууханд эсвэл бага температурт хоол хийх нь дээр. Уурын махыг халуун хэвээр идэж болохгүй.

Зохисгүй хөлдөөсөн хоолны ашиг тус бага байдаг. Хамгийн сайн сонголт бол вакуум савлагаатай хөргөсөн мах юм. Ингэснээр 90 хоногийн турш шинэхэн шинж чанараа хадгалж үлддэг.